HỌ ĐÀM VIỆT NAM CÓ HAI VỊ
Hoàng Thái hậu
Theo Dư địa chí của tỉnh Nam định và tỉnh Thái Bình cho biết :
Thời nhà Đinh ( 968-980)
Tại xã Mỹ Thắng huyện Mỹ Lộc tỉnh Nam định có lăng mộ và đình thờ Đàm Thị Thiềm, thân mẫu vua Đinh Tiên Hoàng và hai vị tướng của nhà Đinh, Phùng Gia và Cao Mộc.
Thời nhà Lý ( 1010 – 1225)
Tại huyện Hưng Hà, tỉnh Thái bình có họ Đàm, đây là ba chị em ruột : Đàm Thị, Đàm Di Mông, Đàm Kinh Bang. Năm 1216 vua Lý Huệ Tông phong Đàm Thị là Hoàng Thái Hậu. Như Vậy họ Đàm có 2 vị làm Hoàng Thái Hậu, Thời nhà Đinh là Đàm Thị Thiềm ( 968-980), thờ ở Mỹ Thắng, Mỹ Lộc. Nam Định. Ở tỉnh Thái Bình có hoàng hậu Đàm Thị ở huyện Hưng Hà thời nhà Lý ( 1010-1225) vợ của Lý Cao Tông
Theo dư địa chí của Nam định trang 227 :
… Khu vực Làng Bườn ( Mỹ Thắng , Mỹ Lộc) có thể coi là căn cứ đầu tiên của Đinh Bộ Lĩnh trên đất Nam Định. Ngọc phả đình Bườn cho biết : Đàm Nương người mà dân địa phương thường gọi Đàm Hoàng Thái Hậu thân mẫu của vua Đinh Bộ Lĩnh thường cùng ông đi dẹp các sứ quân, khi Đinh Bộ Lĩnh cùng Phùng Gia và các tướng tiến quân đến địa điểm huyện Mỹ Lộc, phủ Thiên Trường thì bị một sứ quân chặn đánh. Ông lập đồn lũy ở thôn An Biên ( tức làng Bườn) vừa chống cự lại, vừa phát triển thêm lực lượng. Nhiều nhân sỹ trong đó có Cao Mộc đã về căn cứ Bườn giúp ông.
Sau một thời gian ông để mẹ lại căn cứ, còn mình cùng các tướng lĩnh đánh dẹp các nơi khác. Sau khi giành được thắng lợi định đô ở Hoa Lư, cho người về đón mẹ mới được biết mẹ ông qua đời. Đinh Bộ Lĩnh phái hai tướng Phùng Gia và Cao Mộc về An Biên coi lăng mộ Đào nương , rồi Cao Mộc cũng mất tại đây, nhân dân trong vùng thương tiếc, chôn cất và thờ phụng ông.
Hiện nay tại thôn Bườn còn 4 di tích liên quan đến sự kiện này là : Lăng Bà ( Lăng mộ bà Đào Nương)Lăng Ông ( Lăng mộ Cao Mộc) Miếu Trúc ( Miếu thờ Phùng Gia) và Đình Bườn nơi thờ chung mẹ vua Đinh cùng Cao Mộc và Phùng Gia.
Sự hiện diện của mẹ vua Đinh ở Mỹ Thắng, Mỹ Lộc xác nhận nơi đây là một căn cứ quan trọng của Đinh Bộ Lĩnh trong thời kỳ đầu chiêu binh « dẹp loạn »…..
Theo Địa Chí Thái Bình xuất bản năm 2010
Trang 302- 303-304 viết :
… Trước nguy cơ suy sụp của nhà Lý, ở Thái Bình nổi lên anh em họ Đàm ở làng Mỹ Xá ( thị trấn Hưng Nhân, huyện Hưng Hà ngày nay) như một thế lực mạnh, ra sức chèo chống, vun đắp bảo vệ nhà nước quân chủ đương thời.
Về họ Đàm, sử sách chép 3 nhân vật đồng thời là 3 anh chị em ruột, đó là Đàm Thị, Đàm Di Mông và Đàm Kính Bang. Sách Toàn thư và lời chua sách Cương mục cho biết : Đàm Thị là con gái tướng quân Đàm Thị Phụng (*2 toàn thư tập 1, tr 413 Cương mục, Sđd,tr 425). Không thấy sử chép về Đàm Thị Phụng, nhưng qua thông tin vắn tắt có thể biết được anh em họ Đàm xuất thân từ một gia đình quý tộc, quan lại cao cấp và từ đó người con gái đầu của Đàm Thị Phụng là Đàm Thị trở thành vợ của Lý Cao Tông, còn hai anh em là Đàm Di Mông và Đàm Kính Bang đều là nhân vật quan trọng thờiLý Cao Tông
Trong ba người con họ Đàm thì Đàm Thị và Đàm Di Mông gắn bó với nhà Lý, còn Đàm Kinh Bang lại giao du thân mật với họ Trần ở Hải Ấp đang là một trong ba thế lực mạnh đối đầu tranh giành quyền lực trước sự suy sụp của vương triều Lý…..
Đàm Thị với cương vị Hoàng hậu đã ra sức níu kéo, bảo vệ nhà nước quân chủ Lý trong buổi mạt kỳ của nó. Có thể nói, bà là người sớm nhận ra nguy cơ cơ đồ nhà Lý rơi vào tay thế lực họ Trần từ khi vụ loạn Bình Di- Quách Bốc xảy ra vào năm 1209….
…Như vậy Đàm Thị đã vì cơ nghiệp nhà Lý mà kiên quyết ngăn chặn sự thâm nhập của nhà họ Trần vào cung đình thông qua nhân vật chính là Trần Thị Dung cùng anh em nhà Trần, Lý. Nhưng trước xu thế mới của chính trường, mọi ngăn chặn của Thái hậu Đàm Thị đều vô hiệu. Năm `1217, vua Lý Huệ Tông bị bệnh điên phải nhường ngôi cho con gái là Lý Chiêu Hoàng vào năm 1223 rồi cùng Thái hậu Đàm Thị ra ở Chùa Giáo trong Đại nội. Năm 1226 một năm sau khi ngôi vua từ Lý Chiêu Hoàng chuyển vào tay Trần Cảnh( con trai Trần Thừa) Lý Huệ Tông thắt cổ tự tủ ở vườn Chùa, hẳn rằng Đàm Thị cũng tự tận theo..
Đinh Văn Sáu
Hội viên hội Khoa học Lịch sử VN
Trưởng BLL họ ĐinhVN tỉnh Nam Định