Vườn chim cò ở Thới Bình - Cà Mau trong chuyến đi Miệt Thứ năm 2017
.Nhà Văn Sơn Nam có tác phẩm nổi tiếng về Miệt Thứ, một người con của làng Đông Thái, An Biên. Trong sách ông có nói: "Đại Nam Nhứt Thống Chí chép đó là vùng "LÂM SÁC", vùng Thập Câu, giới bình dân gọi nôm na đó là Miệt Thứ, là ven U Minh. Thập Câu là mười con rạch mang tên là rạch thứ Nhứt, rạch Thứ Hai... rạch thứ Mười chảy song song từ vùng đất thấp U Minh Thượng ra biển, gọi là "thập" nhưng trong thực tế hơn mười con rạch. Người địa phương lần hồi khai thác và khám phá thêm, thí dụ như rạch thứ chín rưỡi (giữa rạch thứ Chín và thứ Mười) hoặc rạch Xẻo Vẹt, Xẻo Ngát, Chà Và giả, Chà Và thiệt, rạch Ổ Heo, rạch Nằm Bếp, rạch Kim Quy...Đây là vùng đất vào thời trước rất xa xôi, hiểm trở với nhiều thú dữ và bệnh tật, là nơi dừng chân cuối cùng của người dân Việt trên con đường Nam tiến, người dân chỉ đến khai thác vùng này từ sau năm 1870. Ở vùng Miệt Thứruộng xấu năng xuất kém, đất thấp nhiều muỗi mòng, nhưng được một cái ở Miệt Thứ những thức ăn như kỳ đà, rắn, lươn, cua, cá lóc, tôm, đuông chà là nhiều đến mức ê hề, người sành điệu tha hồ mà chế biến, có lẽ dân miền Tây nhậu giỏi cũng nhờ "mồi nhậu" chế biến từ những "đặc sản" này."
Tháng 4 năm 2017 chúng tôi đã về thăm quê hương Miệt Thứ, con đường từ Sài Gòn về tới Miệt Thứ 11 phải đi một đoạn đường dài hơn 300km, đi qua Cần Thơ, Vị Thanh và hướng về Miệt Thứ. Thú vị nhất là dừng chân lại bên chân cầu Cái Lớn, thưởng thức khóm Tắc Cậu ngon mê ly. Đứng nơi này tôi lại nhớ mấy câu ca: "Con rạch Cái Thia chảy dài Tắc Cậu, con sáo qua sông con sáo đậu hiên... nhà.", Tự dưng ca khúc ấy nghe đã lâu, giờ lại đặt đôi chân đứng, trong người dâng lên những niềm cảm xúc đến khó tả.
Thế rồi chuyến đi năm cũ ấy làm ai cũng nhớ, cũng thương, vậy là nhân chuyến vợ yêu về thăm chồng, bạn bè thân quý đã tổ chức một chuyến đi về lại với Miệt Thứ. Hẹn hò rồi quyết định chọn thứ 6 ngày 20/07/2018 lên đường và chủ nhật ngày 22/07/2018 trở lại Sài Gòn.
Chiếc xe lăn bánh hướng theo cao tốc Sài Gòn - Trung Lương, rướn ga chút xíu là tới Tiền Giang, ghé vào thăm thành phố Mỹ Tho và chọn quán ngon để ăn tối, Thủy Vân quán ở 180 Lý Thường Kiệt - Mỹ Tho là quán thịt rắn ngon nổi tiếng ở miền Tây quê Vợ. Dân phượt đi ngang miền Tây đều ghé lại nơi đây thưởng thức một chầu no bụng rồi lại đi tiếp...
Chúng tôi lại tiếp tục hành trình về nghỉ lại đêm tại thành phố Vĩnh Long, nơi có dòng sông Tiền hiền hòa và mang đầy phù sa cho ruộng đồng thêm tươi tốt. Một miền quê thuộc Khu vực đồng bằng sông Cửu Long, cách Cần Thơ tầm 40km. Bài hát "Tình Đẹp Mùa Chôm Chôm" của Giao Tiên có câu: "Nhớ mùa chôm chôm trước, mùa chôm chôm kỷ niệm, biết bao nhiêu nồng thắm. Có một chàng thiếu niên, nơi đô thành tìm xuống Vĩnh Long thăm bạn hiền. "
.
Quán cà phê Thóc - Lê Lợi, Vĩnh Long, nằm bên sông Tiền
.
Vợ tôi bên hồ sen ở Vị Thanh - thành phố Tây sông Hậu
.
Đoàn xe bắt đầu dừng lại ở hai bên đường, thế là chúng tôi đã tới Tắc Cậu đây rồi, mở cánh cửa ra ôi thơm quá mùi hương của khóm, nước miếng tràn ngập ra ở khóe miệng, bụng sôi lên cồn cào thấy lạ. Một đoạn đường vài trăm mét từ cầu bên này đến cầu Cái Lớn, hàng quán bên đường bán khóm và những chiếc xe dừng lại để cùng ăn. Những vườn khóm được trồng trên đất cù lao giữa hai sông Cái Lớn, Cái Bè ở các xã Bình An, Vĩnh Hòa Phú, Minh Hòa. Bà con muốn ăn khóm ngon nhất năm thì tầm tháng 3 và tháng 4, khi mà cái nắng chang chang làm trái khóm thơm và ngọt. Sự kết hợp phèn + mặn + phù sa làm trái khóm có vị thanh hơn, ngọt hơn. Trái khóm cũng như trái Thanh Long, chỉ mùa khô hạn thì ăn mới ngon và ngọt, mưa xuống thấm vào làm quả nhạt đi.
.
Bốn chàng trai họ Đinh: Đinh Như Khóa + Đinh Hữu Thành + Đinh Thanh Hải + Đinh Nam Long
.
Khóm Tắc Cậu.
.
Mọi người tiếp tục đi thẳng đến U Minh Thượng, để tham quan du lịch, ai cũng đã nghe qua sách báo, chứ hiếm khi ghé thăm nơi này. U Minh Thượng trước là thuộc tỉnh Rạch Giá, đến năm 20117 thì thành một huyện của tỉnh Kiên Giang. Vườn Quốc gia U Minh Thượng cách thành phố Rạch Giá tầm 50km về phía Nam, một khu rừng úng phèn độc đạo, nước đen như kiểu nước xá xị, tôi nói đùa cái này bỏ thêm hương liệu hóa học chắc là thành chai xá xị chứ đâu. Chiếc thuyền máy đưa chúng tôi đi theo những con kênh nhỏ, lướt qua những đám bèo xanh mượt, đôi khi ta cảm giác như đang đi trên một thảm cỏ mềm.
.
Xem video đi thuyền (vỏ lãi) tham quan vườn Quốc gia U Minh Thượng
.Mọi người đi ngắm dơi tại Vườn Quốc gia U Minh Thượng
.
Cầu tre từ ngoài kênh rạch băng qua đầm lầy để vào xem khu vườn của đàn dơi đang sống.
.
Thuyền nhỏ lướt đi theo những con kênh nước với màu đen xá xị.
.
Nhà của CEO Nguyễn Tạo ở Miệt Thứ 11, xã Vân Khánh, huyện An Minh. Từ đường quốc lộ rẻ vào, ta sẽ leo lên chiêc cầu hình chữ Z, để qua bên kia chợ và về nhà, con đường nhỏ đưa chúng tôi vào xóm nhỏ, nơi mà những người dân sống nặng chữ ân tình, khách đến nhà quý mến như thân thuộc, ruột rà. Những vuông nuôi tôm với cua đã thay cho ruộng lúa, nước mặn đã được cho vào khắp mọi nơi, cảnh chân lấm tay bún chăm bón nay cũng đã nhàn hạ hơn rồi.
Ngày xưa Miệt Thứ xa xôi cách trở, nhiều cô gái Miệt Vườn theo chồng về Miệt Thứ đã thốt lên những lời tâm sự: "Đêm đêm ra đứng hàng ba, Trông về quê mẹ lệ sa buồn buồn. Sương khuya ướt đẫm giàn bầu, Em về Miệt Thứ bỏ sầu cho ai?"
.
Con sông nhỏ trước mắt nhà Nguyễn Tạo lúc bình minh.
.
Không khí ở nơi đây rất trong lành, người quê lại chân chất... gặp vui mừng quá đổi, tay bắt mặt mừng như thể người con quê ở xa nay lại hồi hương. Những món ăn ngon và tươi rói, con cá, con tôm, con cua, mới vừa bắt lên... Mâm tiệc được dọn lên giữa nền gạch, đã được mài mòn bằng những bữa tiệc vui, cái nếp ngồi vậy rất giống Quảng Trị quê tôi, mọi thứ đều ngồi trên chiếu, ăn cơm, tiệc tùng.
Vợ của tôi quê ở sông Tiền, thành phố Mỹ Tho, đi xa nhất của vợ là Cần Thơ quê của Mẹ, nay nghe chuyến đi về tận U Minh Thượng thì quá hào hứng: "Đây chắc lần đầu và cũng là lần cuối về miệt dưới này anh ơi, e rằng không có cơ hội lần thứ 2 đi nữa. Vì sau này có về thăm Việt Nam thì sẽ ghé Sài Gòn + Quảng Trị + Mỹ Tho", chừng đó thôi e là đã kín hết thời gian mất rồi.
Vẫy tay chào Miệt Thứ 11 để quay về Sài Gòn, người đi với người ở lại mắt vương chút buồn của hội ngộ rồi chia ly... hẹn nhé về thăm Miệt Thứ hử mấy đứa, quê luôn mời gọi được đón tiếp, được hát hò, được vui chơi những ngày nghỉ.
.
Sài Gòn 23/07/2018
Đinh Thanh Hải